Çayın insan orqanizminə xeyirli tərəfləri haqqında yəqin ki, çox eşitmişiniz, amma onun insan orqanizmi üçün zərərli cəhətləri də vardır və məhz hansı hallarda çay içməyin fayda deyil, ziyan verdiyini bilmək gərək ki, maraqlı olar. Ona görə də bu içkinin qəbuluna düzgün yanaşma tətbiq etmək lazımdır. Çin çay mədəniyyətində çayın zərər yetirə biləcəyi hallar ilə bağlı xüsusi mühakimələr formalaşıb və onlar "On çay qadağasında" toplanmışdır.
1. Ac qarına çay
Ac mədəyə tünd çay içdikdə, çayın sərinləşdirici təbiəti insan orqanizminə daxil olur və bu zaman o, mədə və dalağı soyuda bilər, bu isə "ac canavarın evə girməsinə" bərabərdir. Hələ qədim dövrlərdə Çində ac qarına çay içməməyi tövsiyə edirdilər
2. Qaynar çay
Həddindən artıq isti çay boğazın, qida borusunun və mədənin qıcıqlanmasına səbəb olur. Qaynar çaydan uzunmüddətli və davamlı istifadə bu orqanların ciddi xəsarət almasına və şəkil dəyişməsinə səbəb ola bilər. Əcnəbi alimlərin araşdırmasına əsasən 62 dərəcədən yüksək temperatura malik çay içdikdə, bu mədə divarlarının həssaslığını və zədələnmə meylini artırır və müxtəlif mədə xəstəliklərinin əlamətləri ilə müşayiət olunur. Çayın temperaturu 56 dərəcəni aşmalı deyil.
3. Soyuq çay
Eyni zamanda isti və qaynar çay insana gümrahlıq gətirdiyi və insanın şüur və nəzərlərini daha açıq və oyaq etdiyi halda, soyuq çat əks effektlər verir: soyuqdan durğunluq yaranır və rütubətlik artır.
4. Olduqca tünd çay
Çayın tərkibindəki yüksək kofein və tanin miqdarı baş ağrısına və yuxusuzluğa gətirib çıxara bilər.
5. Çox dəm almış çay
Əgər çayı həddindən artıq uzun müddət ərzində dəmləsən, çay polifenolları və efir yağları öz-özünə turşulaşmağa başlayır. bu çayı təkcə şəffaflıqdan, ləziz daddan, keyfiyyət və gözəl ətirdən məhrum etmir, həm də çayın yarpaqlarındakı C və P vitaminlərinin, amin turşularının və digər dəyərli maddələrin turşulaşması nəticəsində çayın qidalandırıcı xüsusiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Bundan əlavə dəmdə olarkən çay ətraf aləmin təsirinə məruz qalır, əgər çay istidə həddindən artıq əldən düşərsə, onda onun tərkibindəki mikro orqanizmlərin (bakteriya və göbələklər) artmasına səbəb olur.
6. Təkrar və dəfələrlə dəmlənmiş çay
Adətən üçüncü və ya dördüncü dəmdən sonra çay yarpaqlarında demək olar ki, heç nə qalmır. Eksperimentlər göstərir ki, birinci dəmləmə çay yarpaqlarındakı xeyirli maddələrin demək olar ki 50%-nı çıxarır, ikincisi isə 30%, üçüncü dəmdə bu cəmi 10% edir. Dördüncü dəmdə də 1-3% əldə etmək mümkün ola bilər.
Əgər çayı dəmləməyə davam etsəniz, onda içkinin tərkibində zərərli maddələr də peyda olacaq, bu maddələr çay yarpaqlarının çox cüzi hissəsinin tərkibində olur. Çay dəmləndikdə onlar ən axırda cövhərin tərkibinə daxil olur.
7. Yeməkdən öncə çay
Yeməkdən öncə içilmiş böyük miqdarda çay selikli qişanın yuyulmasına səbəb olur ki, bu zaman yemək sizə dadsız görünür, həmçinin həzm orqanları tərəfindən proteinin mənimsənməsində ləngimə baş verə bilər. Beləliklə, çayı ən azı yeməkdən 20-30 dəqiqə əvvəl içsəniz daha yaxşıdır
8. Yeməkdən dərhal sonra çay
Yeməkdən dərhal sonra istənilən zəngin içki mədə şirəsinin konsentrasiyasının nəzərə çarpacaq qədər azalmasına gətirib çıxarır, bu isə həzmi zəiflədir və bütün həzm orqanlarının fəaliyyətini pozur. Əgər yeməkdən sonra çay içmək istəsəniz 20-30 dəqiqə gözləyin.
9. Çayla dərman içmək
Çayın tərkibində olan aşılayıcı maddələr parçalanaraq tanin əmələ gətirir, bu maddənin təsiri nəticəsində isə bir çox dərmanlar qalıq verir və yaxşı həll olunmur.
Buna görə də çinlilər deyir ki, çay dərmanı dağıdır.
10. Dünəndən qalmış (köhnə) çay
Bir sutkadan artıq ömrü olan çay nəinki tərkibindəki vitaminləri itirir, həm də bakteriyaların formalaşması üçün ideal ortama çevrilir. Əgər çay korlanmayıbsa onu müalicəvi məqsədlər üçün istifadə etmək olar, amma yalnız zahirdən istifadə olunan vasitə kimi. Belə ki, gün ərzində qalmış çayın tərkibi turşular və ftorla zəngindir, onlar isə kapillyarlardan qanaxmanın qarşısını alır. Ona görə dünəndən qalma çay ağız boşluğunda iltihablar, dildə ağrılar, ekzema, damaqların qanaması, dəri səthində zədələr zamanı kömək edir. Həmçinin göz qapaqlarında müəyyən qızartılar yarandıqda və ya ağladıqdan sonra gözləri çayla silmək xeyirlidir.
Çay'ın Zararları
Ülkemizde oldukça fazla tüketilen siyah çay, faydaları ve zararları ile yine gündemde. Son günlerde açıklanan araştırma sonuçlarına göre; günde iki bardak çay tüketmek, kalp krizi sonrası ölüm riskini olduKça azaltıyor.
Araştırmacılar, bu şaşırtıcı sonuç karşısında çayın daha iyi incelenmesi gerektiğini söyleyerek siyah ve yeşil çayda kalbi koruma özelliğine sahip maddeler bulunabileceğini tahmin ettiklerini söylediler.
Söz konusu çalışma 13 Mayıs’da Amerikan Kalp Birliği Dergisi’nde yayınlandı. Çalışmayı yöneten Dr.Kenneth Mukamal, sonuçların beklediğinden çok daha şaşırtıcı olduğunu ve çay bitkisinin kalp sağlığı üzerindeki gerçek etkisi, araştırma sonucundan daha az olması durumunda bile, kalp krizinden kurtulmak için hatırısayılır bir fayda yaratabileceğini belirtti.
Çalışmada çay içenler ile çay içmeyenler arasında, kalp krizi sonrası ölüm oranları araştırıldı. Çay tüketimi fazla olanlarda (günde 2 veya daha fazla bardak), araştırma sonuçlarına göre : çay tüketmeyenlere oranla %44 daha az kalp krizi nedenli ölüm görülüyor; bir haftada 14 bardaktan daha az çay tüketenler ise, hiç tüketmeyenlere oranla kalp krizi sonucunda % 28 daha az ölümle karşılaşıyorlar. Bu geniş çaplı araştırmada, araştırmacılar kalp krizinden sonra hayatta kalan 1900 kişinin, kalp rahatsızlıklarından önceki çay tüketimlerini not alıp bu kişileri 4 yıl boyunca izlemeye devam edecekler. Araştırmaya katılmış olandoktorlar; denek olarak alınan kişilerin başka bir kalp krizine ya da kalp rahatsızlıklarına daha yatkın olan yüksek risk grubundaki insanlardan seçildiğini belirtiyorlar.
Araştırmacılar flavonoidlerin (bitkilerden elde edilen, besinlerde doğal olarak bulunan antidoksidanlar) kan damarlarını genişleterek kanın vücuttaki dolaşımını daha kolay sağladığını ve böylece kalbi doğal yoldan korumanın mümkün olabildiğini söylüyorlar. Ayrıca flavonoidlerin, LDL kolestrolünün daha kötü bir kolestrol haline dönüşmesini önleyebileceğine dair kanıtlar da sözlerine bulduklarını ekliyorlar.
Kalp krizi sonrası ölümü önlemek için herkesin çay içmeye başlaması mı gerekir?
doktorlar araştırmaların bitmediğine dikkat çekerek, fazla çay tüketimini henüz tavsiye etmemekle birlikte, kalp krizi geçirmiş olan ve çaydaki kafeinden endişe edenlerin bu konuda korkmasına gerek olmadığını belirtiyorlar. Araştırma yapılırken hastalara ne tür çay (kafeinli, kafeinsiz) tüketikleri ile ilgili soru sorulmamış; çünkü araştırmacılar tüketilen çayın kafeinli ya da kafeinsiz oluşunun, ortaya çıkan bu olumlu sonucu değiştireceğini düşünmüyorlar. Bütün bitki çaylarının farklı özellikler taşıdığı ve bu önemli etkiyi hepsinin yaratamayacağı belirtiliyor; yeşil ve siyah çaydaki kimyasal bileşimin de birbirinden farklı olduğu ve bu nedenle farklı faydalar sağlayabileceği uyarısı yapılıyor.
Bitkilerden yapılan diğer içeceklerin kalp üzerinde faydalı etkileri olabilir mi?
Bitkilerle yapılan siyah bira, şarap ve viskide de flavonoid maddesi bulunur fakat bunların miktarı çayda bulunandan çok daha azdır. Eğer bitkilerin olumlu faydalarından yararlanmak istiyorsanız, katkısız bitki çayları tüketmeniz, alkol içeren bitki içeceklerinden çok daha yararlı olacaktır. Alkol ve bitki özleri içeren bir içecek tüketmeyi düşünürken içerdiği az miktardaki flavonoid maddesinin yararından daha çok, barındırdığı alkol oranı ile uzun vadede karşılaşacağınız sağlık problemlerini göz önünde tutmalısınız.
YEŞıL ÇAY VE KANITLANMIŞ SONUÇLARI
Yeşil çayın yaşlanmayı geciktirdiği, doğal kafeini ile rahatlık sağladığı; yapılan araştırmalar sonucunda bilinen özelliklerindendir. Yeşil çayın kanser olasılığını azalttığı belirtiliyor. Yapılan farklı araştırmalara göre bunun nedeni; yeşil çayın kolesterol ve yağ değerleri üzerindeki olumlu etkisi, tansiyonu düzenlemesi ve damar sertliğini önlemesi olarak açıklanıyor.
Ülkemizde yapılan bir araştırmaya göre; Polifenoller, polisakkaritler ve değişik vitaminler içeren Yeşil Çay`ın yemek borusu kanserini erkeklerde yüzde 57, kadınlarda ise yüzde 60 oranında önlediği bildirildi.
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği bölümü öğretim üyesi Yrd.Doç. Dr. Hayri Çoşkun, yeşil çay`ın, oksidasyon olmaması için toplandıktan sonra ezilme gibi işlemlerden korunduğunu, böylece doğal bileşenleri ve aromasının da korunduğunu belirtiyor.
Coşkun, Yeşil Çay`ın değişik kanser risklerini azalttığını, kan kolestrol seviyesini düşürdüğünü, yaşlanmayı geciktirerek değişik bakterilerin gelişmesini engellediğini kaydederek, ``Ultra viole ışınlarının deride kanser ve buruşukluklara neden olduğu bilinmektedir. Yeşil çayın ise bu tür deri hastalıklarını koruyucu özelliği vardır. Sigara dumanında potansiyel kanser yapıcı madde olan NNK, akciğer kanserine neden olmakta, Yeşil çayın bu hastalığa karşı koruyucu etkisi bulunmaktadır`` diye ekliyor.
SıYAH ÇAY VE KANITLANMIŞ SONUÇLARI
Chicago’da yapılan araştırmanın sonucuna göre; Siyah çay kalp hastalarında damar sağlığını korumakta. Amerikan Kalp Derneği`nin ``Circulation Journal`` adlı yayın organında yer alan araştırmaya göre, daha önce kalp sağlığında olumlu etkisi belirlenen siyah çayda, siyah üzüm, greyfurt suyu, soğan ve kırmızı şaraptaki flavonoid maddesi, yüksek oranda bulunuyor.
‘Flavonoid`in, kötü kolesterolün (LDL) yol açtığı oksidasyon durumunu ve damar cidarlarının kalınlaşmasını önlediğini kaydeden uzmanlar, bu etkinin ancak çok miktarda flavonoid özü alınmasıyla kendini gösterdiğine dikkati çekiyorlar.
Boston Üniversitesi Tıp Merkezi`nde yapılan bir araştırmada, deneklerin bir kısmına bir süre boyunca belirli miktarda çay, bir kısmına ise su içiriliyor.
ÇAYIN FAYDALARI:
1. Hazmı kolaylaştırır,
2. Harareti teskin eder,
3. Bedeni dinlendirir,
4. Uykuyu izale eder,
5. Kardeşler arasına muhabbeti getirir."
2013 Yılının son çeyreğinde blog yazmaya başladım, gündemi yoğun bir şekilde takip ediyorum ve önemli gördüğüm hususları blogum üzerinden sizlere aktarıyorum.
0 yorum:
Yorum Gönder